Nội dung đề nghị tư vấn:
Ông ngoại ông em mất vào năm 2002, bà ngoại em mất 2 năm sau và không có để lại di chúc hay giấy tờ thừa kế gì hết. Ông bà ngoại em có 2 người con ruột, mẹ của em và dì của em. Nhưng dì em đã chết khi ông bà ngoại còn sống, dì em chết năm 1997, không có chồng và dì em chỉ còn 2 người con ruột (do lúc còn trẻ dì em có qua lại với người đàn ông nào đó không rõ danh tính), cũng không có để lại di chúc hay thừa kế gì hết. Ông ngoại em có đứng tên giấy tờ đất căn nhà cấp 4 rộng 120m2. Không có sổ hồng và sổ đỏ (ông ngoại em chỉ đứng tên kê khai đất năm 1995 thôi). Và khi ông bà ngoại em mất căn nhà do mẹ em ở và có giấy quyết định cấp số nhà năm 1999 do mẹ em đứng tên và những giấy tờ sau này như đóng thuế đất điều đứng tên mẹ em, hộ khẩu căn nhà cũng chỉ có tên mẹ em và tên em. Do ba em cũng đã chết. Nay mẹ em muốn bán căn nhà đó cho người khác với hình thức giấy tay bao tranh chấp thì 2 con của dì em đến ngăn cản không cho bán với lý do là tài sản cũng có phần của dì. Do ông ngoại em chỉ có 2 người con. Mà lúc chết không để lại di chúc nên phải chia làm 2 phần. Nay dì em cũng chết nên 2 người em đó được thừa hưởng phần của dì. Nếu bán phải chia cho 2 người em đó 1 nữa và mẹ em 1 nữa (120m2 : 2). Nếu không họ sẽ kiện ra tòa và như thế người mua người ta không dám mua nữa. Vậy Luật sư cho em hỏi như vậy có đúng không ạ? Mẹ em có phải chia 1/2 căn nhà cho 2 người em đó không? Em rất mong nhận được câu trả lời của Luật sư.
Trả lời tư vấn:
Theo thông tin bạn cung cấp, ông bà ngoại bạn có hai người con (mẹ và dì bạn). Tại thời điểm chết ông, bà bạn không làm di chúc và giữa mẹ bạn và ông bà không hề có giấy tờ tặng cho hay chuyển nhượng cho mẹ bạn nên phần tài sản là căn nhà này là di sản thừa kế của ông, bà để lại. Vì ông, bà chết không để lại di chúc nên phần tài sản này sẽ được chia theo pháp luật.
Căn cứ tại Điều 651 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định:
“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau”.
Theo đó, khi ông bà chết mà không để lại di chúc thì phần đất và căn nhà ông bà để lại sẽ được chia đều cho những người theo hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: mẹ và dì bạn ( 120m2:2). Tuy nhiên, theo thông tin bạn cung cấp dì bạn mất trước ông và bà ngoại bạn nên trong trường hợp này phần di sản được thừa kế của dì bạn sẽ được giải quyết như sau:
Căn cứ theo Điều 652 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định:
“Điều 652. Thừa kế thế vị
Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống”.
Như vậy, trường hợp dì bạn mất trước ông bà thì hai người con của dì sẽ được hưởng phần di sản mà dì được hưởng nếu còn sống. Nên trong trường hợp này, gia đình bạn có thể thỏa thuận với hai người con của dì và thống nhất về vấn đề phân chia di sản thừa kế của ông bà để lại để tạo điều kiện thuận lợi cho mẹ bạn bán được mảnh đất và ngôi nhà trên. Trường hợp không có thỏa thuận thì di sản chia đều trong đó mẹ bạn hưởng 1/2 và 1/2 di sản sẽ thuộc về hai người con của Dì.
